Во секојдневниот живот, потрошувачите постојано носат одлуки – што да купат, колку да платат и каде да направат најдобра зделка. За да можат навистина да изберат паметно, им е потребна јасна и прецизна информација за цените.

Европската унија преку Директива 98/6/ЕЗ ја има воведено обврската за трговците да ја прикажуваат и продажната цена (крајната цена со сите даноци) и единичната цена (цена по килограм, литар, метар и сл.). На овој начин, потрошувачите можат полесно да ги споредат различните производи и да ја изберат најповолната опција.

Во Македонија, законот за заштита на потрошувачите неодамна беше изменет за да го зацврсти правото на граѓаните на транспарентност и лесен пристап до информации за цените

Што предвидуваат измените?

• Прикажување на цени преку интернет
  Од 25 февруари 2025, Парламентот усвои измени со кои се обврзува трговците — освен микро претпријатијата и индивидуалните продавачи — да објавуваат продажна цена и единична цена на своите веб-страници, по одделни артикли и, ако се членови на ланец, по секоја локација посебно
• Практична примена
  За трговците (над мали претпријатија), обврската за објавување цени стапи во сила на 18 април 2025, 45 дена по објавувањето во Службен весник.
• Рокови и формат на објавување
  Секој работен ден до 10:00 часот, трговците мора да ги ажурираат цените. Ако настане технички проблем, тие имаат 24 часа да го решат. Во случај на попуст, мора да се прикаже и редовната цена, процент или апсолутен износ на попустот и периодот на акцијата .
• Цели на законските измени
  Овие мерки, според властите, се воведени заради зголемена транспарентност, поттик на фер конкуренција и потенцијално намалување на цените за потрошувачите.

Практични детали и мислења

• Точното објавување
  Супермаркети, аптеки, продавници за електроника и мебел обрнуваат внимание на јасноста и достапноста — без потреба од регистрирање или логирање.
• Потенцијален централен алат
  Се појави потреба за развој на централен портал за споредба на цени, затоа што потрошувачите се жалеле дека е лесно да се изгубат во бројот на веб-страници и производни категории. Министерството за економија го разгледува ризикот и предностите, вклучувајќи го потенцијалот за зајакнување на довербата и конкурентноста.

Како треба да се прикажат цените на производите

• Млеко: 1 литар млеко за 60 денари → единична цена 60 денари/литар.
• Ориз: пакување 500 г за 40 денари и пакување 1 кг за 70 денари → единична цена 80 денари/кг (за помалото) и 70 денари/кг (за поголемото). Потрошувачот веднаш гледа дека поголемото пакување е поекономично.
• Сода: 2 литра за 120 денари → единична цена 60 денари/литар.

Со ова, едноставниот и јасен преглед на единичната цена им помага на потрошувачите да носат рационални и економски исплатливи одлуки.

Кога производите се исклучени од обврската за единична цена

Директивата дозволува исклучоци, кога прикажувањето на единичната цена нема смисла или може да биде збунувачко. На пример:

1. Мали пакувања
   • 7 г зачини, лекови, мала кесичка чоколадо, 10 мл парфем…
   • Прикажување цена по килограм или литар би било апсурдно (може да изнесува илјадници денари).
2. Производи што се продаваат поединечно и се уникатни
   • Рачно направени колачи, слики, накит.
   • Тешко е да се пресмета единична цена, бидејќи секој предмет е различен.
3. Неживотни или нематеријални производи
   • Фрижидери, телевизори, перални машини.
   • Единичната цена нема смисла бидејќи потрошувачите не ги споредуваат по килограм или литар.
4. Производи со променлива количина каде единичната цена може да збунува
   • Букети цвеќе, мешани плодови во корпи, комплети.
   • Единичната цена по килограм не дава реална слика за вредноста на производот.
5. Луксузни или специјализирани производи
   • Парфеми во луксузни пакувања, уникатни часовници, дизайнерски предмети.
   • Цената не се пресметува по единица бидејќи важна е марката и уникатноста.

🇪🇺 Национални примери на имплементација

• Германија: Исклучува многу мали пакувања под 10 г/мл и производи што се продаваат по бројка (на пр. јајца).
• Франција: Исклучува производи што се продаваат поединично и имаат стандардна големина (1 јајце, 1 шише сок, 1 растение).
• Италија: Исклучува прилагодени производи, неживотни производи (електроника, мебел) и многу мали предмети.

Иако законската обврска за објавување на цени на веб-страниците на супермаркетите во Македонија е чекор напред кон транспарентност, во пракса се јавува друг проблем – корисничкото искуство.

Многу супермаркети имаат веб-страници кои не се интуитивни, не се оптимизирани за мобилни уреди и честопати бараат повеќе кликови за да се стигне до конкретна категорија производи. За просечниот потрошувач, ова значи губење време, тешкотии при споредување на цените и често чувство на фрустрација.

Токму затоа се појавува Shopper.mk – централизирана платформа која ги обединува најголемите супермаркети на едно место. Наместо корисниците да посетуваат десетици одвоени веб-страници, Shopper.mk им овозможува:

• ✅ Брз и едноставен пристап до цените од различни маркети.
• ✅ Споредба на производи по категории.
• ✅ Поефикасна и транспарентна набавка.

Со ова, Shopper.mk не само што ја олеснува секојдневната потрошувачка одлука, туку и ја остварува суштинската цел на законот: да им обезбеди на граѓаните реална можност за споредба и информиран избор.

Tранспарентноста во цените не е само законска обврска, туку и начин за градење доверба помеѓу трговците и потрошувачите. Колку повеќе информации има купувачот, толку полесно и поодржливо може да носи рационални одлуки.

За потрошувачите, тоа значи помалку изненадувања на каса и појасна споредба на производи.
За трговците, тоа значи поблиска врска со клиентите и позитивен имиџ, бидејќи транспарентноста гради доверба.